Οι πτώσεις στους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα λόγω της συχνότητάς τους. Με την πρόληψη των πτώσεων βελτιώνουμε σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής και περιορίζουμε το υγειονομικό κόστος, που αυτές επιφέρουν. Διαμορφώνοντας, λοιπόν, γύρω σας ένα ασφαλές περιβάλλον διακίνησης και διαβίωσης, μπορείτε να εξασφαλίσετε τη διατήρηση του ανεξάρτητου τρόπου ζωής σας. Αρκεί να λάβετε υπόψη σας τα ακόλουθα απλά προληπτικά μέτρα:
Γενικές συμβουλές
- Όταν μεταβαίνετε από φωτεινό σε σκοτεινό (εσωτερικό) χώρο, να βγάζετε τα γυαλιά ηλίου, για να είναι εύκολη η προσαρμογή στο χώρο.
- Όταν χρησιμοποιείτε ανελκυστήρες, να προσέχετε το διαφορετικό επίπεδο του δαπέδου του θαλάμου με το επίπεδο του ορόφου.
- Ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων (π.χ. αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, ψυχοτρόπα, κ.α.) μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση. Συμβουλευτείτε σχετικά τον προσωπικό σας ιατρό. Επίσης, όλα τα φάρμακα που μειώνουν την ικανότητα οδήγησης μηχανημάτων/οχημάτων μπορούν να οδηγήσουν σε πτώσεις.
- Να βάλετε αυτοκόλλητα με χρωματικές αντιθέσεις, σε υαλοπίνακες και μπαλκονόπορτες.
- Αν επιθυμείτε να έχετε κατοικίδια ζώα, να προτιμάτε τα μικρόσωμα.
Εσωτερικοί χώροι
Συμβουλές για τις σκάλες
Αν κινείστε σε χώρο με σκάλες, προτείνονται τα ακόλουθα:
- Να τοποθετήσετε αισθητήρες κίνησης όπου υπάρχουν σκάλες μέσα κι έξω από την κατοικία, ώστε να ανάβει αυτόματα ο φωτισμός.
- Να τοποθετήσετε κουπαστή σε κάθε σκάλα μέσα κι έξω από την κατοικία, σε ύψος 90 εκ. και διάμετρο λαβής 3,5 εκ.. Κατά την κίνηση σε σκάλες το χέρι σας πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε επαφή με την κουπαστή.
- Να βάλετε έγχρωμη αντιολισθητική ταινία στα όρια των σκαλοπατιών.
- Αν υπάρχουν ιδιαίτερες κινητικές δυσκολίες, να τοποθετήσετε ειδικό ηλεκτρικό σύστημα καθίσματος προς διευκόλυνσή σας.
- Να χρησιμοποιείτε τη σκάλα, μόνο όταν φοράτε υποδήματα.
- Να επισκευάσετε άμεσα φθαρμένα και κατεστραμμένα σημεία της σκάλας.
- Η κίνηση στις σκάλες να γίνεται πάντοτε αργά και σταθερά, χωρίς να μεταφέρετε μεγάλα αντικείμενα που μειώνουν το οπτικό πεδίο. Όταν μεταφέρετε αγαθά και προϊόντα, να ανασηκώνετε ψηλά το πόδι σε κάθε σκαλοπάτι.
Συμβουλές για την κουζίνα
- Να τακτοποιείτε τα αντικείμενα στην κουζίνα, έτσι ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα, κυρίως αυτά που χρησιμοποιείτε συχνά. Στα γωνιακά ντουλάπια να προτιμάτε τα περιστρεφόμενα ράφια για ευκολότερη πρόσβαση των αντικειμένων.
- Αν χρειαστεί να φτάσετε ένα αντικείμενο, να χρησιμοποιείτε μικρή σκάλα και όχι σκαμνάκια ή καρέκλες.
- Μπροστά στον νεροχύτη να βάζετε αντιολισθητικό χαλάκι.
- Μη χρησιμοποιείτε καθαριστικά δαπέδου, που προκαλούν ολισθηρότητα.
- Να καθαρίζετε αμέσως τα υγρά, που χύνονται στο δάπεδο.
- Να φοράτε πάντα παντόφλες με αντιολισθητικούς πάτους και να μην περπατάτε με κάλτσες ή ξυπόλυτοι.
- Καλό είναι τα είδη καθαριότητας (σκούπα, σφουγγαρίστρα, κουβάς, κ.λ.π.) να τα έχετε σε σημείο με εύκολη πρόσβαση.
- Τα τραπεζάκια με ρόδες θα σας χρησιμεύσουν, για να μεταφέρετε με ασφάλεια το φαγητό.
- Μην ξεχνάτε τις πόρτες ντουλαπιών και συσκευών ανοιχτές.
- Αν υπάρχουν εκτεθειμένα καλώδια μικροσυσκευών στο πάτωμα, φροντίστε να τα απομακρύνετε, να τα καλύψετε ή να τα τοποθετήσετε σε ασφαλές σημείο.
- Να βάλετε πρόσθετο φωτισμό στον πάγκο εργασίας.
Γενικές οδηγίες για το μπάνιο
- Σε όλη τη διαδρομή μέχρι το μπάνιο, αλλά και μέσα σε αυτό, να βάλετε φωτισμό (ακόμη και φως νυκτός).
- Να κρατάτε κοντά σας το ασύρματο τηλέφωνο ή να βάλετε μια σταθερή τηλεφωνική συσκευή για περίπτωση ανάγκης.
- Αν η πόρτα σας ανοίγει προς τα μέσα, αλλάξτε τη κατεύθυνση αυτής (αν πέσετε μέσα στο μπάνιο, το σώμα σας θα εμποδίζει την είσοδο κάποιου για βοήθεια).
- Να βάλετε στο δάπεδο του μπάνιου αντιολισθητικά χαλάκια και, κατά προτίμηση, ένα μεγάλο χαλάκι και όχι πολλά και μικρά.
- Να αποφεύγετε το λουτρό, όταν είστε μόνοι στο σπίτι.
Συμβουλές για την μπανιέρα
- Να τοποθετείτε λαβές ασφαλείας μέσα κι έξω από τη μπανιέρα και τη ντουζιέρα.
- Όλα τα απαραίτητα για το μπάνιο σας (σαμπουάν, αφρόλουτρο, σφουγγάρι, πετσέτα) να τα έχετε δίπλα στην μπανιέρα ή την ντουζιέρα ή σε ένα ειδικό ραφάκι στην άκρη αυτής.
- Να έχετε ένα αντιολισθητικό ελαστικό πατάκι μέσα στην μπανιέρα ή την ντουζιέρα. Καλό είναι να αποφεύγετε σαμπουάν και σαπούνια με λάδι, γιατί αυξάνει την ολισθηρότητα.
- Να βάλετε ένα ειδικό κάθισμα μέσα στην μπανιέρα ή την ντουζιέρα.
- Να έχετε κουρτίνα ή άλλο προστατευτικό στην μπανιέρα, για να μην πέφτουν νερά στο δάπεδο και αυξάνεται η ολισθηρότητα.
- Κατά τη διάρκεια του λουτρού είναι καλό να μην κλείνετε τα μάτια σας, γιατί μπορεί να ζαλιστείτε και να αποπροσανατολιστείτε.
Συμβουλές για την τουαλέτα
- Θα σας διευκολύνει ένα ανυψωτικό κάθισμα στην τουαλέτα (ιδίως σε περιπτώσεις καταγμάτων ισχύου ).
- Να τοποθετήσετε λαβές ασφαλείας στα πλάγια της τουαλέτας.
- Φροντίστε, ώστε το χαρτί υγείας και ο κάδος απορριμμάτων να είναι εύκολα προσβάσιμα.
Οδηγίες για τον νιπτήρα
- Αν χρειαστεί κάθισμα για την ολοκλήρωση της προσωπικής υγιεινής, να δίνετε μια μικρή κλίση στον καθρέφτη.
- Να τοποθετείτε λαβές ασφαλείας στα πλάγια του νιπτήρα.
- Να στερεώνετε τις πετσετοθήκες με προσοχή στον τοίχο.
Συμβουλές για το υπνοδωμάτιο
- Να βάλετε ένα φωτιστικό στο κομοδίνο, ή κρεμασμένο στον τοίχο πάνω από το κρεβάτι, ώστε να ανάβει χωρίς να σηκωθείτε.
- Να τοποθετήσετε στο κρεβάτι κιγκλίδωμα, περίπου στο μισό μήκος αυτού, αν εκτιμάτε ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πτώσης.
- Να προσαρμόζετε το ύψος του κρεβατιού ανάλογα με τις ανάγκες . Σε περίπτωση αλλαγής κρεβατιού, προμηθευτείτε ένα με προσαρμοζόμενο ύψος.
- Μη χρησιμοποιείτε κλινοσκεπάσματα, που η υφή τους προκαλεί ολισθηρότητα.
- Μην αφήνετε αντικείμενα στο δάπεδο, γιατί υπάρχει κίνδυνος πτώσης.
- Τα ρούχα σας στην ντουλάπα να είναι εύκολα προσβάσιμα, ώστε να μη χρειάζεται να κάνετε επικίνδυνες κινήσεις (τέντωμα χεριών, σκύψιμο,κ.λ.π.).
- Να έχετε πάντα μια τηλεφωνική συσκευή στο κομοδίνο, για περίπτωση ανάγκης.
- Αν χρησιμοποιείτε βοηθήματα βάδισης, αυτά να τα έχετε πάντα κοντά στο κρεβάτι.
- Να φοράτε σταθερές κλειστές παντόφλες.
- Πριν πάτε για ύπνο, να τοποθετείτε τα είδη πρώτης ανάγκης (γυαλιά, νερό, φάρμακα) στο κομοδίνο, για να μη χρειαστεί να σηκώνεστε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Η διαδρομή μέχρι το μπάνιο να μην εμποδίζεται από έπιπλα και να έχει και ένα φως νυκτός.
Ένδυση – Υπόδηση
- Κατά την ένδυση να είστε καθιστοί και να μη στηρίζεστε στο ένα σας πόδι.
- Να αποφεύγετε ρούχα πολύ φαρδιά και μακριά. Τα ενδύματα να έχουν μεγάλα κουμπιά και να είναι στο μπροστινό μέρος (προτιμότερα φερμουάρ ή Velcro).
- Να χρησιμοποιείτε διάφορα βοηθήματα ένδυσης, (π.χ. ειδικό κόκαλο παπουτσιών με μακριά λαβή, κ.α.).
- Να αποφεύγετε τις φαρδιές κάλτσες ή τις χαλαρές παντόφλες.
Εξωτερικοί χώροι και δραστηριότητες
- Τα μονοπάτια, που βρίσκονται σε αυλές και δασάκια, πρέπει να είναι συνεχόμενα, χωρίς ρήγματα και φθορές στο τσιμέντο ή στις πλάκες επίστρωσης.
- Να διατηρείτε τα μονοπάτια καθαρά, χωρίς υγρασία/μούχλα και να απομακρύνετε τα χόρτα ανάμεσα στις πλάκες. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή όταν είναι βρεγμένα ( ιδίως από ποτιστικά συστήματα).
- Να αποθηκεύετε πάντοτε τα κηπουρικά εργαλεία σε χώρο ασφαλή. Ιδιαίτερη προσοχή να δίνετε στο τύλιγμα του λάστιχου ποτίσματος μετά τη χρήση του.
- Επικοινωνήστε με τον δήμο σας, για να ενημερώσετε εάν υπάρχουν περιοχές που χρειάζονται καθαρισμό και συντήρηση στη γειτονιά σας.
Χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς
- Εάν είστε όρθιοι σε όχημα, πάντοτε να συγκρατείστε από χειρολαβές ή στύλους.
- Στην περίπτωση ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, να ενημερώνετε τον οδηγό, ώστε να μη ξεκινά το όχημα, πριν την επιβίβαση ή την αποβίβαση.
- Όταν αποβιβάζεστε από το όχημα, να προσέχετε τις σχάρες των αποχετεύσεων, τα «εξογκώματα» της ασφάλτου στην άκρη του δρόμου κ.λ.π.
Πεζοδρόμια
Στα πεζοδρόμια θα πρέπει να προσέχετε:
- όταν οι πλάκες ανασηκώνονται από τις ρίζες των δένδρων,
- όταν στάζουν διαρκώς νερά κλιματιστικών (ιδίως το καλοκαίρι),
- όταν υπάρχουν σπασμένα καλύμματα φρεατίων ή ρολογιών, λιπαντικά υγρά από παρκαρισμένα οχήματα, υπολείμματα μετά από την απομάκρυνση στύλων, περιπτέρων και δέντρων
- τα παρκαρισμένα δίκυκλα για ενδεχόμενο πιασίματος ρούχων στο τιμόνι,
- τα χέρια σας να είναι ελεύθερα από αντικείμενα κατά τη βάδιση, ώστε να μπορείτε να κρατηθείτε από κάπου σε περίπτωση πτώσης,
- να χρησιμοποιείτε φακό κατά τις νυκτερινές ώρες.
Επίσκεψη σε Υπηρεσίες Υγείας
- Όταν πηγαίνετε σε υπηρεσίες υγείας, να λαμβάνετε υπόψη σας τις σημάνσεις που δηλώνουν τον πρόσφατο καθαρισμό των δαπέδων.
- Να ενημερώνετε το νοσηλευτή για την επιθυμία σας να επισκεφτείτε χώρους υγιεινής.
- να προσέχετε τις μη στερεωμένες φιάλες αερίων.
- Κατά τη χρήση των κλινών, βεβαιωθείτε ότι τα φρένα τους είναι ασφαλισμένα.
Τι να προσέχετε, όταν κάνετε διακοπές
Πριν πάτε διακοπές και κατά την διάρκεια αυτών, φροντίστε για τα ακόλουθα:
- Να έχετε ρυθμίσει, σε συνεργασία με τον ιατρό σας, τις χρόνιες παθήσεις (π.χ. σάκχαρα , υπέρταση κ.λ.π.).
- Να διερευνώνται από το οικογενειακό περιβάλλον, ή από επαγγελματίες που εργάζονται σε διάφορους φορείς, οι πιθανοί παράγοντες κινδύνου που υπάρχουν στην περιοχή που θα διαμένετε ή θα κινείστε κατά τις διακοπές του.
- Κατά τις πρώτες ημέρες, που το περιβάλλον είναι ακόμα άγνωστο, να προσέχετε τις μετακινήσεις σας.
- Ιδιαίτερη προσοχή να δίνετε κατά τη χρήση της πισίνας λόγω μεγάλης ολισθηρότητας.
- Για την επάρκεια φαρμάκων, να έχετε μαζί σας γραπτό ιστορικό και τηλέφωνο του ιατρού σας.
Οι παραπάνω οδηγίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος εγκυκλίου του Υπουργείου Υγείας (ΑΔΑ:ΩΖ57465ΦΥΟ-ΖΣ0) και συντάχθηκαν από τους συνεργαζόμενους στο Εθνικό Πρόγραμμα «ΗΠΙΟΝΗ» φορείς, προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες, οι φορείς και οι υπηρεσίες για την πρόληψη των πτώσεων. Το Πρόγραμμα «ΗΠΙΟΝΗ» είναι ένα Εθνικό Πιλοτικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας των Ηλικιωμένων Ατόμων, που ως θέμα για το 2016 έχει την «Πρόληψη της Οστεοπόρωσης και των Πτώσεων».